Batıda durum az çok böyle, batıdaki Müslümanlaşmış Rum nüfus var ise de büyük oranda kaynaşmış ve kimliğini kaybetmiş gözüküyor tabii ki Tonya ve Maçkadaki Rumca ana dilli köyler hariç. Doğuda ise durum epey farklı. Yomradan itibaren kökence eskiden beri Türkçe yer adları azalıyor. Bu noktada yapılan araştırmalar İnternette de yer alıyor zaten, iskanla gönderilen sülaleler haricinde nüfus 16-17. yüzyıllarda özellikle Maraştan gönderilen hocalarla birlikte İslama geçmiş gözüküyor. Buna işaret eden noktalardan biri Araklı, Of gibi ilçelerdeki aşırı aşırı büyük sülalelerin hepsinin iskanla gönderilmiş olamayacağı. Çünkü İnternette yayınlanan araştırmalarda, yılına göre tahrir defterlerinde kaydedilmiş Müslüman nüfus oranı böyle bir artışı desteklemiyor. Yine de Maraşlı (Paçan), Baltacılı, Solaklı gibi yer adlarının da bulunması, nüfusun bir kısmının iskanla geldiğine delil. Kıpçak meselesine gelince... Büyük oranda Oğuz boyundan Türklerin Anadoluya göç ettiği aşikar. (...)
(...) İskan edilen sülalerin kurduğu köyler büyük oranda eskiden beri Türkçe ad taşıyor: Akçaabatta Helvacı, Kemaliye vb. örnek, mesela. Bunun haricinde Rumların yanına iskan edilen köyler de var; bu köylerde de çoğunlukla rastlanan köyün asıl adı hariç bayır, mahalle, yan yerleşim, tepe, yol adlarının kökenlerinin açıkça Türkçe olması.
Trabzonu etnik açıdan incelemek gerekirse -aslında 3 ancak- 2 bölgeye ayırmak gerekir: Merkezden batısı (Merkez dahil), Merkezden doğusu. Çepniler, Beşikdüzü ile Şalpazarında neredeyse nüfusun tamamını oluşturuyor; aşağı yukarı Tonyanın üçte ikisi de Şalpazarı kökenli Çepni. Vakfıkebirin Tonyada ve Beşikdüzüne sınır olan köylerinden yine Çepni olanlar var. Bunun haricinde Akçaabatta Darıcanın ilerisinden Çarşıbaşının yarısına kadar çoğunluğu eskiden Alevi olan, günümüzde ise birkaç köyünde Alevilik yaşayan (Güvenç Abdal Ocağı) Çepni köyleri var. Bunların haricinde Merkezden batıda (Merkez dahil) bir köydeki sülalelerin çoğunluğunu ya da az bir kısmını oluşturacak kadar Çepni göçleri de oldu. Batıda belirgin bir etnik tabaka da Anadoludan, Balkanlardan ya da Orta Doğudan getirilerek iskan edilen gruplar. Çok büyük bir çoğunluğu Türk ancak Macar, Arap gibi sülale lakapları gelinen coğrafya hariç etnik kökene de işaret ediyor olsa gerek. (...)