Laponlar, diğer adı ile Samiler

Laponlar, Norveç ve İsveç'in Kuzey Kutup Dairesi içinde kalan bölgelerinde çok eski tarihlerden bu yana yaşamakta olan bir etnik gruptur. Laponların günümüzdeki sayıları 60.000 kadardır ve %70'i Ural dil ailesine bağlı Sami (Saame) dili olan Laponca konuşur.

Kendi bayrakları var

Laponların temel uğraşı, ren geyiği yetiştiriciliğidir. (topraklarında 700.000 dolaylarında ren geyiği yaşar). Laponların dokuma giysilerinin kullanışlı ve güzel olması dikkat çeker. Laponların kendi bayrakları, ulusal marşları ve ulusal günleri vardır.

Laponlar'ın tarihi

Toplam 80.000 – 100.000 arası nüfusa sahip olan bu halk kendilerine Lapyalı denmesini kesinlikle istemiyorlar, çünkü ‘Lapp’ yama anlamına geliyor ve Samiler rengarenk giysileri dolayısıyla kendilerine verilen bu ad ile, alay edildiğini düşünüyorlar.

Vikingler ile savaşmışlar

Samiler bu bölgeye yaklaşık 4000 yıl önce gelmişler. Vikingler ve onları takip eden ortaçağ yıllarında en kalabalık toplumun Samiler olduğu biliniyor. Bu yıllarda Vikingler ile sürekli savaş halinde olan Samiler, Vikingler tarafından kutup dairesi dolaylarına doğru sürülürler. Bir süre sonra dünyayı keşfe çıkan Vikingler, Samilerin ticaret ortağı haline gelirler.

Dilleri yasaklanmış

17 YY'dan itibaren Norveç ve İsveç krallıkları tarafından, asimile edilmeye başlanan halk, animist geçmişlerini bırakarak, Hıristiyanlığı seçmeye zorlanır, dillerini konuşmaları yasaklanır. İsveç, Norveç, Finlandiya ve Rusya ulusal sınırlarının çizilmesinden sonra, Samiler yaşamak zorunda oldukları ülkenin kültürüne ve diline adapte olmak zorunda kalırlar.

Kısırlaştırılmışlar

1956’da Finlandiya, İsveç ve Norveç te yaşayan Samiler, Kuzey Sami Konseyini kurduktan sonra hakları için mücadele etmeye başladılar ve bugün bu ülkelerde resmi olarak azınlık statüsünde olsalar, dillerini ve kültürlerini okullarında öğrenebilseler de, halen toprak ve doğal kaynaklar konusundaki mücadeleleri devam ediyor.

11 Aralık 2006 günü yayınlanan Banu Avar'la Sınırlar Arasında  //İsveç'in Nobeli bölümünde (TRT) 1900'lü yıllarda soykırıma uğradığı ve zorla kısırlaştırıldığı iddia edilmiştir.

Eski inançlarını müziklerine yansıtmışlar

En bilinen Sami müzikleri, İngiliz edebiyatında da rastlanan “joik”lerdir. Joiklerde taklit önemli bir yer tutar. Sözleri özellikle ruhani konularla ilgilenir. Lavu denen diğer bir şarkı türünün şiirsi sözleri vardır. Vuelie’ler ise bir kişi ya da olayın müzik eşliğinde anlatılmasıdır. Bu üç müzik türü de halen Samiler arasında biliniyor. Genç kuşaklar ise modern ritim aletleri ile müziklerini besliyorlar. Yerli çalgılar son derece ilkel. Bir ağaç parçasına ya da bir boynuza tel gerilerek yapılıyor. Müzisyen, telin boyu ve gerginliği ile oynayarak nota üretiyor. Samiler, Enigma isimli müzik grubunun kendi müziklerini tanıttığını düşünüyorlar. Ayrıca ünlü caz saksafoncusu Jan Garbarek’in “Legend Of The Seven Dreams” albümünde Sami melodileri Finlandiya’da yaşayan Sami sanatçı Nils-Aslak Valkeapää’nın eşliği ile çalınıyor. Yine Norveç’te yaşayan Marie Boine de Peter Gabriel’in albümlerinden tanınıyor. Sami müziğinde Şaman ayinleri de önemli bir yer tutuyor.

Kaynakça: Vikipedia