Irak Türkmenleri uzun yıllardır ızdırap içinde yaşayan bir Türk topluluğudur. Osmanlı Devleti dağıldıktan sonra kaderlerine terk ettiğimiz Irak Türkmenleri zaman içerisinde birçok olumsuz olaylara maruz kalmıştır. Irak'ta Arap Milliyetçiliği ile Kürt Milliyetçiliği arasında ezilmişlerdir. 

Saddam döneminde Türkmen şehirlerine diğer Arap ülkelerinden getirilen Araplar yerleştirildi. ABD işgalinden sonra ise şehirlere peşmerge akınları olmuştur. Türkmen kentlerinin paylaşılamama sebebi ise Petrol olmuştur. Kerkük petrolleri kendi başına bir ülke ekonomisini idare edecek kadar değere sahiptir. 

MESHEPSEL ÇALKANTILAR

Irak Türkmenleri Saddam döneminde de katliamlara maruz kalmistır. Ayrica bu donemde meshepsel sıkıntılar da oldu. En kalabalık Türkmen ilçesi olan Telafer ilcesinde Sünni Türkmenler ön plana çıkarıldı ve Şia Türkmenler kentten uzaklaştırıldı. ABD işgalinden sonra ise Telafer ve diğer Türkmen bölgelerinde Şia Meshebinden olan Türkmenler Telafere geri geldi. Bu kez Sünni Türkmenler ikinci plana itildi. Bu dönemden sonra IŞİD ortaya çıktı. En son bu donemde de bazı Sünni Türkmenler IŞİD saflarında yer aldı. Bu sebeple Türkmenler arasında bazı noktalarda meshepsel çatışmalar oldu. IŞID'in Telafer ve diğer Türkmen ilçe ve Beldelerden sürdüğü Şia Türkmenler Haşdi Şabi icerisinde kurduğu Türkmen Tugayları ile kendi topraklarını savaşarak geri aldı. Hatta en son Kerkük'ü Kürdistan sayıp bağımsızlık referandumuna gitmek isteyenlere karşı Kerkük'e Türkmen tugayları savaşarak girdi ve şehirden Kürt askerlerini kovdu. Bu olaylardan sonra Sünni ve Şia Türkmenler arasındaki anlaşmazlıklar da son buldu. 

IRAK TÜRKLERİ DENİLİRKEN, TÜRKMEN OLDULAR

Bugün Irak Türkmenleri olarak adlandırdığımız insanlara 1959 yılına kadar Irak Türkleri deniliyordu. Bu tarihte Türkiye ile olan bağlarını koparmak için farkli bir grupmuş gibi Türkmen denilmiştir. Bunu ilk kez İngilizler Lozan'da Musul, Kerkük meselesinde burada yaşayan Türklerin adını Türkmen olarak adlandırmıştır. Türk heyetinin başkanı olan İsmet İnönü buna karşı çıkarak Türkmen’in Türk’ün eş anlamı olduğunu belirterek bunun politik manevra yapılamayacağını belirtmiştir.

BİN YILDIR TÜRKMENLER ORADA YAŞIYOR

Irak Türkmenleri bin yılı aşkındır Irak topraklarında yaşamaktadır. Türkmenler ilk olarak Emeği Halifesi Muaviye döneminde 674 yılında bu Cografyaya gelmiştir. Daha sonra Abbasiler döneminde daha kalabalik olarak gelmis ve Halifeleri korumuşlardır. En kalabalik olarak ise Selçuklular zamanında gelmişlerdir. Osmanlı zamanında da Türkmenler buralara yerleşmeye devam etmiştir. Türkmen coğrafyası Osmanlı ve Safevi Devleti arasında çekişme alanı olmuştur. Osmanlı zamanına kadar Türkmenler şu Devletleri kurmuştur ve bazı devletler içerisinde yer almıştır. 

• Büveyhiler Dönemi 935-1055
• Selçuklular Dönemi 1055-1194
• Atabeyler Dönemi 1127-1233
• İlhanlılar Dönemi 1258-1344
• Celayirliler Dönemi 1339-1410
• Karakoyunlular Dönemi 1411-1468
• Akkoyunlular Dönemi 1468-1508
• Safeviler Dönemi 1508-1534 

HANGİ SEHİRLERDE YAŞIYORLAR

Türkmenler Irak'ta Musul, Kerkük, Erbil, Diyala, Selahattin illerinde ve Bağdat'ta bazı mahallelerinde yaşarlar. 35 Milyonu aşkın nüfusu olan Irak'ta nüfusun %10 kadarı Türkmendir. Bu da 4 Milyon civarı Türkmen'in Irak'ta yaşadığını göstermektedir. 

HANGİ SEHİRDE NE KADARLAR

Musul Vilayeti Irak'ın en kalabalik ikinci şehridir. Merkezde Yunus Peygamber, Faysaliye ve Mansur mahalleleri Irak Türkmenlerinden oluşmaktadır. Ayrıca Ortadoğu'nun nüfus olarak en kalabalık ilçesi olan Telafer ilçesinin nüfusunun tamamı Türkmenlerden oluşmaktadır. İlçe nüfusu 500 binin üzerindedir. Telafer'de Sunni, Şia ve Bektaşi Türkmenler bir arada yaşamaktadır. Türkmenler Aşiret olarak Telafer de bulunurlar. 

Kerkuk Vilayeti Türkmenler için kutsal şehir de denilebilir. Aslinda bugün Türk kimliğinin sembol şehri de denilebilir Kerkük için. Türklüğün ayakta tutulması için adeta sembol olmuştur. Kerkuk şehir Merkezi 1960 lı yıllara kadar nüfusun %90'ı Türkmenlerden oluşmakta idi. Araplaştırma çabaları ile zamanla Türkmen nufusu %60'a düşmüştür. Günümüzde ise Dibis, Tavuk, Havice ve merkez Kerkük ilçesi olmak üzere dört ilçeden meydana gelir. Kerkük Irak’ın küçük bir minyatürü şeklinde resmedilir. Irak Türkmenleri Havice hariç diğer ilçelerde yoğunlukla yaşamaktadır. Kerkuk geneli Türkmen nüfusu %30 civarındadır. ABD işgalinden sonra kente gelen Kürt nüfusu Türkmenler aleyhine gelişmiştir. Bu sebeple Türkmen nüfusu azınlığa düşmüştür.

Diyala ilinde ise Araplar çoğunluktadır. Arap nüfusunun yanısıra Türkmen ve Kürtler de burada yaşamaktadır. İl merkezi ve ilçelerin hepsinde de Türkmen nüfusu vardır. Ancak en kalabalik Mendeli ilçesinde Türkmenler daha kalabalıktır. 

Selahattin vilayeti de eski bir Türkmen yerleşimidir. Burada yer alan Tuzhurmatu ilçesi eskiden Kerkük'e bağlı iken 1976 yılında Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının ziyareti sırasında Selahattin Vilayetine bağlanmıştır ve Selahattin il yapılmıştır. Türkmen nufusunun en kalabalik olduğu Tuzhurmatu ilçesinin nüfusu 200 bin civarıdır. Türkmenler Emirli ve Süleymanbey Nahiyesinde yaşamaktadır. Buradaki Türkmenlerin geneli Şia Mezhebindendir. 

Erbil şehri en eski Türkmen kentlerinden biridir. Bugun Irak Kürdistan Bölgesinin başkenti yapılmış olması Türkmen kimliğinin yok olduğu anlamına gelmez. 1990 yılına kadar Erbil'in Merkezinde Türkmenler nüfusun çoğunluğunu teşkil ediyordu. Kentin simgesi olan ve eski yerleşimi olan Erbil kalesinin içindeki yerleşimlerin tamamına yakını Türkmen iken Kürt yönetimi buralardaki Türkmenleri kale bölgesini boşaltarak başka bölgelere aktarmıştır. Bugün Erbil'de 350 bin 400 bin arasında Türkmen yaşamaktadır. 

Bağdat ta yaşayan Türkmenler diğer bölgelerden farklı olarak bir kısmı asimile olmuştur. Başkentte yaşadıkları için Araplaştırma politikasından diğer bölgelere gore daha fazla etkilenmiştir. Bir kısmı Bağdat'tan ayrılmış. Bir kısmı halen Türkmen kimliğini korumaktadır. Tahmini sayı bilinmese de en az 100 bin civarı Türkmen olduğu düşünülmeltedir. 

KATLİAMLARA MARUZ KALDILAR

Irak Türkmenleri zaman içerisinde birçok şiddet olaylarına ve insanlık dışı uygulamalarına maruz kaldı. Bunlardan tarihe kara bir leke olarak geçenler 1924 Kerkük Katliamı, 1946 Gavurbağı Katliamı, 1959 Kerkük Katliamı ve 1991 Altınköprü Katliamı’dır. Ayrıca 2003 yılında ABD’nin Irak’ı işgali ile birlikte Türkmenlerin yerleşim yerleri hedef alınmış, birçok sivil insan hayatını kaybetmiştir.