Ayvalık'ın etnik yapısı

Ayvalık ilçesi Balıkesir il sınırları içerisinde yer alır. Balıkesir il olarak Marmara Bölgesinde yer almasına karşılık Ayvalık Ege Bölgesinde yer alır.

Osmanlı Dönemi Ayvalık'ın etnik yapısı

Kent dokusu Osmanlı döneminde formunu kazanmıştır. Bugünkü Ayvalık'ın kurulması 1430-1440 yıllarına rastlar. Ayvalık o zamanlar limana hakim bir tepe üzerinde kurulu idi. Doğu Roma İmparatorluğu'nu sıkıştıran Osmanlı İmparatorluğu, Alibey Adası'nda bir deniz üssü kurmuştur. Daha sonraları şehre Rumlar yerleşmeye başlamış ve kısa sürede Türk nüfusunu aşmışlardır. Osmanlı kaynaklarında Ayvalık adına ilk kez 1772 yılında yayınlanan bir fermanda rastlanır. Bu fermanın, 1770'de Çeşme önlerinde Rus donanmasıyla yapılan bir savaştan dönerken Ayvalık'a uğrayan, daha sonra sadrazam olan Cezayirli Hasan Paşa tarafından çıkartıldığı düşünülmektedir. Bölge, 1789'dan itibaren gayrimüslimlerin yaşadığı bir özerk bölge olmuştur. Bu özerklik 1821'deki Yunan ayaklanmasına dek sürmüş, bu ayaklanma sonucunda Ayvalık boşaltılarak 1840'da Karesi Sancağı'na bağlı bir ilçe yapılmıştır. Daha sonra Rumların dönmesine izin verilmesine rağmen, ilçe eski canlılığına kavuşamamıştır. Osmanlı İmparatorluğu yönetiminin Anadolu'da incelemeler yapmak için gönderdiği Vital Guinet tarafından yayımlanan 1891 tarihli istatistiğe göre 21.666 olan kent nüfusunun 21.486'sı Rum, 180'i Türk'tür.

1900-1914 tarihli bir Fransız yıllığında Ayvalık'ın o zamanki sosyo-ekonomik yapısı hakkında şu bilgiler verilmektedir; "30.000 nüfusludur. Postasını Avusturya-Macaristan İmparatorluğu işletmektedir. Zeytinyağı, balmumu, yerli ipek, şarap, sabun dışsatımı yapılır ve şeker, kahve, yün, pamuklu kumaş, ham deri ithal eder. Fransa, Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, İtalya Krallığı'nın kentte konsoloslukları bulunur. Aynı zamanda bir akademi, iki oteli bulunan ilçede içinde eczanesi de olan bir genel hastane ve cüzzam hastanesi faaliyet göstermektedir."  

Günümüzde Ayvalık

Geçmişinde Rumların yaşadığı bir yer olan Ayvalık, günümüzde Girit ve Midilli muhaciri Türkler ile Boşnak Göçmenlerinin yaşadığı bir ilçedir. Bu insanlar Ayvalık'ın yerli nüfusunu oluşturur. Ancak Ayvalık Turizm beldesi olduğu için dışarıdan gelip yerleşen de olmuştur. Alibey Adası da Merkez gibidir. Geneli Girit göçmeni ailelerden oluşur. Az bir kısmı da Midilli göçmeni Türklerdir. 

İlçedeki Boşnaklar

İlçede bulunan Küçükköy Mahallesi Boşnakların yaşadığı bölgedir. 1924’teki mübadele ile köyü boşaltan Rumların ardından 1900’lerin başlarında şimdiki Karadağ bölgesinden gelip yerleşen Boşnaklar halen köyün yerlilerini oluşturuyor. 1980 sonrasında restorasyona ihtiyacı olan evlerin masrafı köylüler tarafından karşılanamayınca bir kilometre uzaklıktaki Sarımsaklı bölgesine taşınmışlar.